بوی باران| استاد دلشاد تهرانی با اشاره به بی ارزش بودن حکومت از نظر امیرالمومنین افزود: امام علی(ع) تأکید می کند که
حکومت به خودی خود و امور دنیایی به طور کلی بی ارزش تر از آن است که مقصد آدمی قرار بگیرد.
به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، استاد مصطفی دلشاد تهرانی در ادامه سلسله جلسات حکومت در نهج
البلاغه در اندیشه امام علی(ع) ، اظهار کرد: از نظر امام علی(ع) حکومت به هیچ وجه هدف، مقصد و مقدس نیست و ارزش ذاتی
ندارد. حکومت فقط وسیله برپا داشتن حق و عدالت است و اگر حکومت جز برای این دیده شود و به سمتی رود که وسیله قدرت،
مکنت و منزلت باشد، در نگاه امیرمومنان از پست ترین چیزها، پست تر است.
وی با بیان اینکه اگر گفته شد که حکومت خط کش و وسیله سنجش هر چیزی است؛ چنانچه گفته شد که همه چیز باید تابع حکومت
باشد؛ و اگر گفته شد هر چیزی را با حکومت می سنجند ولی خود حکومت را با چیزی نمی سنجند، همه اینها مفاهیم هدف واقع شدن
حکومت است.
استاد دانشگاه علوم حدیث ادامه داد: رفتارهای سیاسی، مناسبات حکومتی حتی ساختارهایی که در یک حکومت شکل می گیرد تابع
این است که ما حکومت را هدف یا وسیله بگیریم. اگر حکومت هدف واقع شد، آن زمان برای کسب، حفظ و توسعه حکومت هر
کاری مجاز است. ریختن خون میلیون ها انسان نه تنها جایز بلکه مطلوب است. برای توسعه حکومت، کشتار، قتل، ترور، غارت
کردن دارایی ها و ظلم، اشکالی ندارد.
وی با بیان اینکه اگر بگوییم که حکومت هدف نیست و هدف واقع شدن آن بسیار خطرناک است افزود: آن زمان باید بگوییم که
حکومت وسیله است، منتها در وسیله بودن حکومت هم فهم های گوناگونی وجود دارد. کسانی که حکومت را وسیله می دانند در
یک تقسیم بندی کلی دو گروه اند. گروه اعظم و نزدیک به بیشتر، معتقدند، حکومت وسیله قدرت، مکنت و منزلت است؛ که این فهم
در طول تاریخ به وفور دیده می شود. حتی برخی گفتند ما به دنبال قدرت و مُکنت نیستیم و این ها برای ما مهم نیست، اما وقتی
رفتار آنان را تحلیل می کنیم، می بینیم در عمل عمدتا حکومت برای آنها وسیله قدرت، مُکنت و منزلت بوده است. گروه اندکی هم
دیده می شوند که به واقع حکومت را برای عدالت و خدمت به انسانیت، هدایت، تربیت و پاسداشت حقوق می خواهند.
دلشاد تهرانی با اشاره به جایگاه حکومت در اندیشه و سیره امیرمؤمنان(ع) اظهار کرد: از نظر امام علی(ع) حکومت به هیچ وجه
هدف، مقصد و مقدس نیست و ارزش ذاتی ندارد. همچنین حکومت فقط وسیله برپا داشتن حق و عدالت است و اگر حکومت جز
برای این دیده شود و به سمتی رود که وسیله قدرت، مُکنت و منزلت باشد، در نگاه امیرمؤمنان از پست ترین چیزها، پست تر است.
این محقق نهج البلاغه ، با بیان اینکه در اندیشه و سیره پیشوای آزادیخواهان، امیرمؤمنان علی(ع)، حکومت جز وسیله خدمت و
عدالت نیست و هرگز آلت کسب قدرت و مُکنت تلقی نشده است، اضافه کرد: حضرت علی(ع) در ضمن خطبه ای چنین فرموده
است: «اللّهُمَّ اِنَّک تَعْلَمُ اَنَّهُ لَمْ یکنِ الَّذِی کانَ مِنَّا مُنافَسَهً فِی سُلْطانٍ، وَ لاَ الْتِماسَ شَیءٍ مِنْ فُضُولِ الْحُطامِ…؛ خدایا! تو خوب می دانی
آن چه از ما رفت، نه به خاطر رغبت در قدرت بود و نه به خاطر رسیدن به چیزی از بهره های ناچیز دنیا»
وی ادامه داد: در نهج البلاغه عباراتی داریم که بیانگر این است که امام علی(ع)، حکومت را به خودی خود با عبارات بسیار گزنده،
تحقیر کننده و چندش آور معرفی کرده است.
دلشاد تهرانی با اشاره به بی ارزش بودن حکومت از نظر امیرالمومنین افزود: امام علی(ع) تأکید می کند که حکومت به خودی خود
و امور دنیایی به طور کلی بی ارزش تر از آن است که مقصد آدمی قرار بگیرد.
این شارح و مفسر نهج البلاغه با اشاره به کلام ۲۲۴ نهج البلاغه افزود:حضرت علی(ع) در این کلام می فرماید: «دنیای شما
نزد من خوارتر است از برگ جویده شده در دهان ملخ». در این سخن نیز مراد در درجه اول حکومت است و امام (ع) حکومت را
به خودی خود این اندازه بی ارزش معرفی کرده است. در حکمت ۲۳۶ نیز می فرماید: «به خدا سوگند که این دنیای شما در دیده من
خوارتر از استخوان خوکی است که در دست جذامی باشد». در نامه ۴۵ نهج البلاغه، امیرمومنان در ضمن نامه ای که به عثمان بن
حنیف انصاری، کارگزار بصره نوشت و او را به سبب حضورش در مجلس عروسی یکی از جوانان بصره که مجلس اشرافی
بوده، توبیخ کرده و چنین فرموده است: «و این دنیا در نظر من از دانه حَنظُل (دانه بلوط) تلخ هم حقیرتر و بی ارزش تر است». در
خطبه ۳۲ نهج البلاغه نیز پیشوای آزادگان علی(ع)، درباره نگاه به دنیا و نظر به حکومت به خودی خود و آزادی از دام دنیا و
وارستگی از وسوسه قدرت چنین سفارش کرده است: «پس، دنیا را بی ارزش تر از پرِ کاه و خشکیده گیاهان ببینید و از پیشینیان
خود پند گیرید، پیش از آنکه پسینیان از شما عبرت گیرند. دنیای نکوهیده را برهانید، چه کسانی را از خود رانده است که بیش از
شما شیفته آن بوده اند».
وی افزود: امیرمومنان همواره اصرار دارند، این تلقی و نگاه حاصل شود که حکومت به خودی خود بی ارزش است چون
خطرناک است. هیچ چیز مانند دل دادن به حکومت خطرناک نیست. انسان به سبب دل دادن به حکومت فرزند خود را کور می کند،
پسر و پدر یکدیگر را می کشند و هزاران هزار انسان را سلاخی می کنند، به زنان و کودکان تجاوز می کنند و آنها را می کشند. در
واقع هیچ چیز در عالم به خطرناکی دل دادن به حکومت نیست.
دلشاد تهرانی با بیان اینکه چهار هدف برای حکومت است که نباید در ساختار، روابط، مناسبات و سازمان های حکومتی مغفول
واقع شود افزود: آن چهار هدف؛ عدالت، امنیت، رفاه و تربیت اند. از مجموعه آموزه های علی(ع) در نهج البلاغه به روشنی می
توان دریافت که حکومت نزد امیرمؤمنان علی(ع) وسیله ای است در جهت اهدافی عالی که جز با تحقق آنها سیر به سوی تعالی
همگانی میسر نمی شود؛ و آن اهداف عبارت است از عدالت، امنیت، رفاه و تربیت؛ با این جهت گیری که هدف غایی و نهایی
تربیت است و عدالت امنیت و رفاهت اهدافی اساسی برای تحقق آن. اصل در اهداف حکومت، انسان و تربیت و تعالی انسان است
و همه چیز برای اوست و نباید این امر در هدفگذاری فراموش گردد یا مورد غفلت قرار گیرد که در این صورت هدف غایی زیر پا
گذاشته می شود.
منبع: بوی باران